Bayram Ali KAVALCIErzurum Muharebesi, Rusya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında 8-9 Kasım 1877’de yapılan savaştır. Ruslar, Erzurum’u almak için hücuma geçtiler. Şehrin eteklerine kadar gelen, Aziziye tabyalarını ele geçiren ve şehir merkezine saldırmaya hazırlanan Ruslara karşı, Müşir Ahmet Muhtar Paşa, bütün Erzurumluları şehri savunmaya çağırdı. Minarelerden Erzurum halkına haber verildi. Bu haberi duyan Erzurum halkından silahı olan silahını, olmayanlar ise balta, tırpan, kazma, kürek, sopa ve taşları ellerine alarak Tabya’ya doğru koşmaya başladılar. Nene Hatun ve Erzurum halkı, tabyadan kalan askerlerle birleşip, saldırıya geçti. Geceden başlayıp sabaha kadar süren bir savaşın ardından, Ruslar Aziziye Tabyalarını boşaltıp şehirden geri çekildiler.
Gelin şimdi de sizlere Erzurum tabyalarıyla ilgili bilgi aktarmış olayım.
Erzurum da yapılan ilk tabyaların tarihi 18. yüzyıldaki Osmanlı-İran savaşına kadar uzanır. Ancak en büyük tabyalar 19. yüzyılın başından itibaren, Rusların Doğu Anadolu'ya yaptıkları baskın ve istilalardan şehri korumak amacıyla inşa edilmiştir. Şehrin çevresinde, görüş açısı yüksek tepelere inşa edilen bu stratejik yapıların sayısı 22'yi bulmaktadır. İçlerinde karargah binaları, askeri barınaklar, eğitim sahaları, yemekhaneler, sarnıçlar, pusu odaları yer alan bu tabyalar; bazen tek, bazen de bir kaç büyük yapının birleşiminden meydana gelir. Büyüklükleri ve konumları değişen tabyaların en önemlileri şehrin hemen doğusunda bulunan Mecidiye ve Aziziye tabyalarıdır. Tabyaların tamamı taştan inşa edilirken, mimari üsluptan ziyade sağlamlık ve kullanım esasları ön plana çıkartılmıştır. Yan yana odalardan meydana gelen tabyaların, üzerleri kalın bir toprak tabakasıyla örtülmüştür.
Düşmanın geleceği yönün öteki tarafında askerlerin toplantı avlularına, depo, revir, gibi bölümlere yer verilmiştir. Tabyaların en geniş bölümünde kışla odaları bulunurken, bunlar birbirleri ile bağlantılı dikdörtgen şekilde inşa edilmiştir. Odaların genişlikleri 3-4 m., derinlikleri 6-14,5m. dir. Çoğunlukla tek katlı olan kışla odalarının bazıları yer kazanmak amacıyla ahşap kalaslarla ikiye bölünmüş ve iki katlı hale getirilmiştir. Bu tabyalar (Mecidiye ve Aziziye) "93 Harbi" olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı'nda, Rusların ilerleyişinin durdurulmasında kritik bir işlev görmüştür. Kaynak; (Erzurum Gezi Rehberi Kitabı)
Bu vesileyle bütün şehitlerimize Allah’tan rahmet diliyorum. Ruhları şad, mekanları cennet olsun.
